7743

7743, Big Pack Books txt, 5001-10000

[ Pobierz całość w formacie PDF ]
STANY ZJEDNOCZONECZﾊ姑 軍ODKOWAMarek FiedlerSZALONY KOﾑWydawnictwo Poznakie Pozna・1988Opracowaｳ graficznie Jacek Pietrzyki Fotografie ze zbior autorainamr,'W82 93t i-mRIN W. 5ｩ Copyright by Marek Fiedler, Pozna・1988 ,Printed in PolandWYDAWNICTWO POZNAﾑSKIE ・POZNAﾑ 1988 Wydanie I. Nakｳad 59 700 + 300 egz. Ark. wyd. 11,4; ark. druk. 10,75 + 1,0. Druk.ukozono w maju 1988 r.Zam. nr 36/87 B-8/1026 Zlec. druk. 70225/87POZNAﾑSKIE ZAK｣ADY GRAFICZNE IM. M. KASPRZAKAPozna・ ul. Wawrzyniaka 39ISBN 83-210-0734-11. JasnowｳosyCo uderzaｳo u tego chｳopaka, to jego jasna cera i pｳowa czupryna,' \ W obozowisku Oglal* od wczesnego dziecitwa przylgn・o do niego przezwisko Jasnowｳosy. Nawet biali migranci, ktzy w swej w鹽rce na zach, do Oregonu, zwykli popasa・jaki・czas w Forcie Laramie, wyｳawiali go wzrokiem z czeredy podrostk indiakich i zaciekawieni wymieniali mi鹽zy sobｹ oｿywione uwagi na jego temat. Kiedy・nawet mｳoda Amerykanka przystｹpiｳa do niego i dotknｹwszy jego jasnych lok, przej黎a zawoｳaｳa w stron・swego m・a pytajｹcym tonem:・Captive?...**Chｳopaka zｳo彡iｳy natarczywe spojrzenia biaｳych ludzi, a juｿ wr鹹z burzyｳo mu krew to obce, dziwaczne sｳowo, kte przybysze niejednokrotnie wypowiadali pod jego adresem. Tym bardziej ｿe uszczypliwe mｳokosy w wiosce podchwyciｳy owo ・aptive" i draｿniｳy go nim podczas sprzeczek. Wkrce jednak kｹ徑iwcy spostrzegli si・ ｿe lepiej z nim nie* Oglala ・gｳna grupa Teton Dakot, czyli Zachodnich Dakot, mieszka prerii mi鹽zy rzekｹ Missouri a Gami Czarnymi (Black Hills). Pozostaｳe grupy Teton to: Brule, Hunkpapa, Miniconjou, Sans Arcs, Czarne Stopy Dakota i Dwa Kotｳy.Naleｿy podkre徑i・ ｿe grupy okre徑ane obecnie zbiorczｹ nazwｹ Dakota bｹd・Siuks, tworzyｳy przed najazdem biaｳych zwiｹzek zwany przez nich samych Oceti Sakowin, co znaczy Siedem Ogni Rady. Wskutek naporu biaｳego osadnictwa zwiｹzek ulegｳ cz龕ciowemu rozpadowi, i wczas teｿ pojawiｳy si・terminy Siuks i Dakota nadane tym Indianom przez obcych. Z czasem Indianie zaakceptowali t・ostatniｹ nazw・ oznaczajｹcｹ w ich j黝yku Sprzymierzeni bｹd・Spokrewnieni. Przy czym w ich Zgrupowaniu Wschodnim, Santee, wymawiano owｹ nazw・ Dahkotｹ, Yanktonai za・naleｿｹcy do Zgrupowania 罫odkowego wymawiali jｹ: Nakota, a Tetoni ze Zgrupowania Zachodniego: Lakota.Najbardziej nas interesujｹcy, Teton Dakota, dzielili si・ jak juｿ zaznaczyｳem, na siedem grup. Te za・z kolei jeszcze na podgrupy. Na przykｳad bohater naszej ksiｹｿki, Szalony Ko・ byｳ Teton Dakotｹ i naleｿaｳ do Hunkpatil, jednej z podgrup Oglal.** captiye, ang. ・pojmany, jenieczadziera・ poniewaｿ w bkach jest tak ci黎y, iｿ niejednemu ro徑ejszemu nawet zawadiace potrafi nabi・t麋iego guza.Wczas teｿ ｿachnｹｳ si・gwaｳtownie i odskoczyｳ od Amerykanki jak; oparzony. Brodaty m・czyzna, kty tymczasem nadszedｳ, machnｹｳ tylko lekcewaｿｹco r麑ｹ i parsknｹｳ:i ・Savage! Dzikus jak oni wszyscy!? Po tym i kilku innych podobnych zaj彡iach Jasnowｳosy zaczｹｳ stroni・od wasichus*. Tylko z daleka z bｳyskiem wyzwania w dumnych oczach obserwowaｳ ich karawany woz pobrz麑ujｹce dzwonkami na Szlaku: Oregokim. W takich chwilach z twarzｹ zas麪ionｹ prawie juｿ nie po! dziecinnemu 忤i鹹ie sobie przyrzekaｳ, ｿe nigdy wi鹹ej nie b鹽zie sｳuchaｳ ich peｳnego pogardy гavage" ani owego niedorzecznego ・aptive". Niedorzecznego i bzdurnego. Kog to obchodzi, ｿe jego wｳosy i ska sｹ ja從iejsze niｿ u innych Indian?! Czyｿ nie naleｿy z krwi i ko彡i do1 Oglal, my徑iwych i pan Wielkich Rnin od masywu 忤i黎ych Paha Sapa czyli G Czarnych na zachodzie aｿ po nurty Missouri na wschodzie? Czyｿ jego ojciec noszｹcy odziedziczone po przodkach imi・Tashunka Witko**, Szalony Ko・ nie jest powaｿanym przez wspple-mie wichasha wakan***, m・em skromnym i mｹdrym, o ktym powiadajｹ, ｿe jest natchnionym wizjonerem i dostrzega rzeczy niedost麪ne dla wielu innych? Takｿe jego matka, w ktej ｿyｳach pｳyn・a krew Brul, wywodziｳa si・z okrytego sｳawｹ rodu i byｳa siostrｹ Pstrego Ogona, jednego z najm・niejszych mｳodych wodz Brul.. Matka wprawdzie umarｳa wkrce po jego urodzeniu, powalona jakｹ・chorobｹ, lecz malec nie zaznaｳ goryczy sieroctwa. Z caｳym oddaniem otoczyｳa go troskｹ siostra zmarｳej, kta indiakim zwyczajem zaj・a opustoszaｳe po niej miejsce u boku jego ojca.W Jasnowｳosym byｳo co・jeszcze, co rniｳo go od wi麑szo彡i wyj rostk indiakich ・rzadko kiedy uczestniczyｳ w ich haｳa徑iwych swawolach, lubiｳ samotno懈, ch黎nie trawiｳ caｳe godziny w zadumie gdzie・w gｳuchym zakｹtku z dala od oczu ludzkich. Rzec by moｿna, ｿe* wasichus ・w j黝yku Dakota: biaii ludzie ** Tashunka Witko ・imi・Szalonego Konia w j黝yku Dakot, kte syn pniej przejｹｳ od ojca. W prawidｳowym tｳumaczeniu na j黝yk angielski powinno brzmie・Untamed Horse, Nieposkromiony Ko・ Biali ludzie jednak przetｳumaczyli imi・bｳ鹽nie jako Grazy Horse nadajｹc mu wyd毆i麑 pejoratywny. Crazy Horse bowiem to Szalony Ko・ ale w znaczeniu: zwariowany, pomylony, obｳｹkany. Za pno jednak poprawia・owo faｳszyweu Dakot mｹｿ obdarzony zdolno彡iami prorokowaniaznaczenie.*** wichasha wakanbyｳ jaki・smutek w tym chｳopcu zanadto powaｿnym, maｳomnym, /azwyczaj zamkni黎ym w sobie, zatopionym w my徑ach tylko sobie znanych.Nie brakｳo w obozie Indian biorｹcych go z tego powodu na j黝yki, widzｹcych w nim odludka, maｳego dziwolｹga. Ten ujemny sｹd o nim zakorzeniｳby si・na dobre w niejednym umy徑e, gdyby nie pewne waｿne /darzenie, kte wiele zmieniｳo w ｿyciu chｳopaka.Jasnowｳosy dochodziｳ jedenastu zim, gdy w徨 Oglal rozeszｳa si・wie懈, ｿe Garb, znamienity wojownik wsｳawiony 忤ietnymi czynami, szuka ucznia. W zgodzie z najlepszｹ tradycjｹ tych Indian wybitny wojownik, gdy zechce, bierze w swe r鹹e upatrzonego mｳodzika, uczy go, wychowuje, chｳopiec zdobywa przy nim wszelkie ｿyciowe do忤iadczenie, kte pniej otwiera mu drog・do znaczenia i chwaｳy. Taki wyb to nie lada wyrnienie, przeto wiele rodzic w skryto彡i ducha liczyｳo, ｿe (iarb zdecyduje si・na ich syna. Najpewniejszy swego byｳ Czarny Wilk, wojownik zarozumiaｳy i cheｳpliwy, obnoszｹcy si・ze swｹ przynaleｿno彡iｹ do starego i w istocie nader wpｳywowego rodu Zｳych Twarzy, kty wydal wielu wodz Oglal. Czarny Wilk miaｳ syna, rnolatka Jasnowｳosego, kty byｳ jego oczkiem w gｳowie i dla ktego od jakiego・czasu szukaｳ godnego opiekuna. Obecnie narzucaｳ si・z nim Garbowi.Jednakｿe ku zdumieniu wszystkich Garb udaｳ si・do Szalonego Konia i uroczy彡ie mu o忤iadczyｳ, ｿe pragnie zosta・opiekunem Jasnowｳosego.・Co teｿ Garbowi strzeliｳo do gｳowy, ｿeby bra・tego dziwaka? ・-sarkano po徨 tipi*. Czy maｳo ma hoｿych zuch pod r麑ｹ?Ale Garb byｳ wcieleniem namysｳu i rozwagi i wiedziano, ｿe nie zwykｳ dziaｳa・pochopnie. To zastanowiｳo poniektych i skｳoniｳo do uwaｿniejszego przyjrzenia si・Jasnowｳosemu. Niebawem co bystrzejsi odkryli w tym cichym, niepozornym chｳopaku to wszystko, co nieomylnie pierwszy wyczuｳ Garb: a wi鹹 nieugi黎ｹ wol・i jakｹ・utajonｹ siｳ・i zdecydowanie. Owszem, rzadko kiedy si・odzywaｳ, ale gdy przemiｳ w grupie rozbrykanych urwis, to czyｿ wszyscy jakjeden nie milkli i w skupieniu go nie sｳuchali? Prawda, stroni! od haｳa徑iwych zabaw, ale w konnych .gonitwach, ktych nie przegapia!, czyｿ nie zmuszaｳ innych do oglｹdania zadu swego karego szybkobiegacza? Przypomniano sobie, jak zuchwale* tipi -skami- stoｿkowaty namiot Indian prerii, skｳadajｹcy si・ze szkieletu z ｿerdzi pokrytegoubiｳ swojego pierwszego bizona, a przecieｿ liczy! sobie wtedy ledwie dziesi・ zim. W kilka za・miesi鹹y pniej sam jeden pojmaｳ i obｳaskawiｳ pi麑nego i wytrzymaｳego karego bieguna, pod ktego wichrowatｹ sier彡iｹ rysowaｳy si・silne mi龕nie. Podczas ceremonii nadawania mｳodym imion za ten czyn zdobyｳ przydomek Podobny do Swego Mustanga. Siｳｹ przyzwyczajenia nadal jednak woｳano na・Jasnowｳosy jak gdyby nie dostrzegajｹc, ｿe wyrｳ juｿ przecieｿ z lat dziecinnych.W kaｿdym razie odkｹd zostaｳ uczniem Garba, innymi oczami na niego spoglｹdano. O odludku i niewydarzeu nikt wi鹹ej nie wspominaｳ. Tylko Czarny Wilk, ubodzony w swej prno彡i, chmurzyｳ si・nｹ jego widok, a do Garba zapaｳaｳ otwartｹ niech鹹iｹ.Jasnowｳosy pokochaｳ opiekuna niemal rnie wielkｹ miｳo彡iｹ, jakｹ darzyｳ swego ojca. Towarzyszyｳ mu w wyprawach i polowaniach, wnikaｳ w tajemnice przyrody, doskonaliｳ si・u jego boku w czytaniu 徑ad tropiｳ na le從ych stokach G Czarnych nied毆iedzia bｹd・jelenia, a n szerokich preriach podchodziｳ stada bizon i antylop widｳorogich Razem z nim oddawaｳ gｳ鹵okｹ cze懈 Wakan Tae* i Matce-Ziemi ora sｳaｳ dzi麑czynne pie從i duchom upolowanych zwierzｹt.Chｳopak ｿyｳ peｳnｹ piersiｹ i szybko m・niaｳ. Szczegnie za・rad by z tego, ｿe mi鹽zy jego ojcem a Garbem wywiｹzaｳa si・serdeczna przy ja潁. Niezapomniane to byｳy doznania, gdy ci dwaj podziwiani przez niego m・owie toczyli ze sobｹ dｳugie, jakｿe przejmujｹce rozmowy przyi ognisku. Cz黌to przeciｹgaｳy si・one do pna w nocy. Jasnowｳosy jed-' nak, leｿｹc w tipi na posｳaniu wymoszczonym skami, wcale nie odczu-j waｳ senno彡i i zamieniony w sｳuch staraｳ si・jednego ich sｳowa, jednego; gestu nie uroni・Ich obydwu, Szalonego Konia i Garba, Indian nieprzeci黎nych, o szlachetnej dumie i niezｳomnych przekonaniach, poｳｹczyｳa gｳ鹵okｹ wi黝iｹ wspna bolesna troska o losy Oglal i caｳej wielkiej rodziny Dakot. Owa troska przebijaｳa niemal z kaｿdego zdania ich rozm. Czuｳo si・w nich ｿal, czasem niepohamowany gniew. Padaｳy z ich ust sｳowa ci・kie, surowe, nabrzmiaｳe goryczｹ o biaｳych ludziach i o Indianach. A wszystko to w zwiｹzku z falｹ zｳowrogich wydarze・ kta w owych latach dotarｳa na prerie, czyniｹc tyle spustosze・* Wakan Tanka ・Wielki Duch. Naleｿy zaznaczy・ ｿe poj鹹ie Wakan Tanka pier wotnie okre徑aｳo nadnaturalnｹ sil・dajｹcｹ moc istotom i zjawiskom przyrody. Dopiero interpretacja tego poj鹹ia przez misjonarzy chrze彡ijakich, ktzy przy jego pomocy starali si・wyja從i・Indianom istot・Boga, uczyniｳa z Wakan Tanki Wielkiego Ducha.8O owych wydarzeniach, rnie zaskakujｹcych jak gro殤ych, Jasnowｳo... [ Pobierz całość w formacie PDF ]

zanotowane.pl

doc.pisz.pl

pdf.pisz.pl

srebro19.xlx.pl